Een veiligheidskwestie van 1,4 miljard euro? Polen lanceert grootste aanbesteding ooit voor Rail Baltica, maar blokkeert niet-westerse biedingen

De Poolse Staatsspoorwegen heeft haar grootste aanbesteding ooit gelanceerd, ter waarde van ongeveer 1,411 miljard euro, voor de modernisering van een deel van een internationale spoorcorridor die Polen met de Baltische staten zal verbinden. PKP PLK, een belangrijk onderdeel van het Rail Baltica project, heeft ook gespecificeerd dat de aanbesteding alleen open staat voor bedrijven uit wat in wezen westerse of door het westen gesteunde landen zijn. Maar waarom zo voorzichtig?

Vorige week kondigde de Poolse nationale spoorwegmaatschappij PKP PLK een grootschalige aanbesteding aan voor de verbetering van haar lijn van Białystok, een grote stad aan de oostelijke grens met Wit-Rusland, naar Ełk, een noordelijke stad in het Mazurische merengebied. De 100 km lange spoorlijn maakt deel uit van de strategische noord-zuidcorridor Rail Baltica die Polen verbindt met de Baltische staten en verder Europa in.

Volgens de reconstructiewerkzaamheden moet de lijn worden verbeterd zodat treinen in 55 minuten van Białystok naar Ełk kunnen rijden met een snelheid van maximaal 200 km/u. De bouwwerkzaamheden zijn gepland tot 2029.

“De reconstructie van de lijn Białystok – Ełk is een investering waar de inwoners van de regio al jaren op wachten,” zei de Poolse minister van Infrastructuur Dariusz Klimczak bij de aankondiging van het bod uit Białystok. “Kortere reistijden, beter reiscomfort en meer veiligheid zijn specifieke voordelen die het dagelijks leven van reizigers zullen veranderen,” voegde hij eraan toe.

Polen houdt het in de westerse plooi

Piotr Wyborski, voorzitter van de Raad van Bestuur van PKP Polskie Linie Kolejowe SA, voegde eraan toe dat de aanbesteding ook om een andere reden uitzonderlijk zou zijn: “Voor het eerst zullen aannemers die buiten de EU en de EER zijn gevestigd en entiteiten uit landen die niet onder de WTO-overeenkomst inzake overheidsopdrachten vallen, van de procedure worden uitgesloten. Dit is onze beslissing en reactie op de onlangs aangekondigde uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU).”

De uitspraak waar Wyborski naar verwijst stamt uit oktober 2024, toen het EU-hof oordeelde dat bedrijven uit landen die geen overeenkomsten met de EU hebben voor eerlijke toegang tot elkaars overheidsopdrachten, de EU-wetgeving niet kunnen gebruiken om gelijke behandeling te eisen bij het bieden op projecten in het blok. Daarom is het deels een economische zet.

Een nevenproject van de NAVO

Maar aangezien de EU zich steeds meer uitspreekt over het verminderen van de afhankelijkheid van externe mogendheden voor kritieke infrastructuur, vooral te midden van de toenemende spanningen met landen als Rusland en China, is er hier een sterke geopolitieke invalshoek. Het Rail Baltica project is namelijk niet alleen een belangrijke civiele infrastructuurontwikkeling; het maakt ook nadrukkelijk deel uit van de strategie van de EU om haar militaire mobiliteit in Europa te vergroten.

Zoals de CEO van LTG Group uit Litouwen, Egidijus Lazauskas, eerder dit jaar zei: “Rail Baltica is van fundamenteel belang voor snellere militaire mobiliteit en voor de algemene veiligheid van de regio. We schatten dat het aantal militaire NAVO-treinen dat in Litouwen aankomt sinds 2019 elk jaar is toegenomen, met een stijging van 40% in 2023. De behoefte aan de infrastructuur is groot en wederzijds.”

Om een idee te geven van hoe niet-westerse bedrijven steeds meer buiten de Europese spoorlus worden gehouden: een Turkse vereniging van bedrijven die al in 2023 aanbood om de Rail Baltica-route te bouwen, werd op aanbeveling van de Letse staatsveiligheidsdienst uitgesloten van de aanbesteding. Dit ondanks het feit dat Türkiye lid is van de NAVO(het heeft nog steeds grote militaire contracten met Rusland) en het consortium een goedkopere prijs bood dan concurrenten.

Wat eist Polen van de aanbesteding?

Wat de specifieke kenmerken van de nieuwe Poolse aanbesteding betreft, omvatten de geplande werkzaamheden 100 km spoorlijn, met in totaal 8 stations en 10 haltes. Over de hele lengte van de lijn zal een tweede spoor worden aangelegd om de capaciteit te verhogen, terwijl PKP PLK specificeert dat de lijn moet worden uitgerust met European Rail Traffic Management System (ERTMS) Level 2. PKP PLK voegt eraan toe dat technische stations moeten worden uitgerust met ERTMS.

Het voegt eraan toe dat er technische stations moeten worden gebouwd in de regio Podlasie en het dorp Lipińskie Małe. Nadat de werkzaamheden zijn voltooid, zegt het bedrijf dat het toezicht op de route naar Ełk zal worden overgenomen door het lokale spoorwegverkeersleidingscentrum in Białystok als onderdeel van de digitale upgrade.

PKP PLK stelt ook dat de nieuwe perrons van dezelfde standaard moeten zijn als op de herbouwde lijn Czyżew – Białystok, een ander deel van het Rail Baltica project. Er komen blijkbaar zes stations en 10 haltes voor reizigers langs het spoor waar de perrons worden aangepast aan de behoeften van mensen met beperkte mobiliteit.

Nieuwe haltes, geen spoorwegovergangen

Twee volledig nieuwe haltes zullen worden gecreëerd langs de lijn in Dziękonie, die de halte Czechowizna zal vervangen, en Ciemnoszyje. Sommige stations zullen ook verplaatst worden zodat het spoor dichter bij de bewoners komt te liggen – dit zal het geval zijn bij het Białystok Starosielce station en de Białystok Bacieczki, Fasty en Borsukówka haltes.

Bij de modernisering worden ook spoorwegovergangen vervangen door veiligere, ongelijkvloerse kruisingen, zoals tunnels en viaducten. Dit omvat plannen voor 20 wegviaducten, 12 spoorwegviaducten en 12 onderdoorgangen. Deze verbeteringen betekenen dat bestuurders niet meer hoeven te stoppen voor passerende treinen en dat treinen snelheden tot 200 km/u kunnen halen zodra het ETCS-systeem volledig operationeel is. Het goederentransport zal ook verbeteren: de verbeterde lijn ondersteunt goederentreinen die tot 120 km/u kunnen rijden en een lengte van 750 meter kunnen bereiken.

Door de EU gefinancierd en meer geld wordt verwacht

De investering maakt deel uit van verschillende Rail Baltica projecten, medegefinancierd door de Connecting Europe Facility (CEF) van de Europese Unie. Specifieke projecten omvatten werkzaamheden aan de baanvakken Białystok-Knyszyn en Osowiec-Ełk, die EU-financiering hebben ontvangen, terwijl voor het baanvak Knyszyn-Osowiec momenteel aanvullende EU-steun wordt aangevraagd.

Meer informatie over de aanbesteding is te vinden op www.rail-baltica.pl.

Lees meer:

• Letland overweegt lening van 1 miljard euro om financieringstekort Rail Baltica te overbruggen
• Intelligent Rail Summit ’24: Rail Baltica stelt 1,4 miljard euro aan EU-middelen veilig
• Intelligent Rail Summit ’24: Rail Baltica staten werken samen met EU om megaproject over grenzen heen te stroomlijnen
• WEBINAR: Systeemchef Rail Baltica vertelt hoe megaproject intelligente spoorwegen transformeert