Antwerpse premetro wordt gerenoveerd

In 2026 start een grootscheepse renovatie Antwerpse premetro, de ondergrondse tramtunnels. Vervoermaatschappij De Lijn plant grote renovaties aan de oudste delen van de Antwerpse premetro. Deze zullen starten in 2026. Zowel op Linkeroever als op Rechteroever zullen delen worden vernieuwd. Ook wordt er geïnvesteerd in de tram.

Er werden diverse scenario’s onder de loep genomen. De belangrijkste criteria waren kwaliteit, betrouwbaarheid, veiligheid en kostenefficiëntie. De Lijn heeft uiteindelijk beslist om te kiezen voor een volledige tunnelrenovatie, waarbij het huidige ballastbed wordt vervangen door een spoor op beton, zogenaamd ‘slab track’. Hierbij wordt het spoor bevestigd op een betonnen draagstructuur. Deze methode biedt duidelijke voordelen op het vlak van onderhoud en duurzaamheid. ​

Analyse

Om te kunnen prioriteren welke tracédelen eerst zullen aangepakt worden, maakt De Lijn een analyse per deelspoor. Daarbij houdt de vervoersmaatschappij rekening met de ouderdom en de toestand van de sporen, intensiteit van gebruik, milieu, wetgeving, verkeerscontinuïteit, strategisch belang enzovoort. Vernieuwing van traminfrastructuur is een zeer ingrijpende operatie die onvermijdelijk hinder met zich meebrengt. Dat vergt dan ook steeds bijzondere grondige voorbereiding en planning, waarbij diverse scenario’s worden overwogen.

Voor de infrastructuur van de Antwerpse premetro is er een achterstand in vervangingsinvesteringen. Een grondige renovatie van de oudste premetrokokers, die dateren uit de jaren ’70, dringt zich op. De Lijn voerde de voorbije periode een grondige studie uit waarbij verschillende scenario’s werden bekeken om de premetrokokers ‘as Diamant – Groenplaats – Frederik Van Eeden- open helling Linkeroever’ (fase 1) en ‘as open helling Belgiëlei en Mercatorstraat – Plantin – Diamant’ (fase 2) te renoveren. Deze renovatie omvat de vervanging van het spoorsysteem, de bouwkundige renovatie van de tunnels, en tevens de vervanging van de aanwezige technieken.

Laag pijl

De investeringen in zowel sporen en signalisatie als in tractie en bovenleidingen stonden gedurende meerdere jaren in de vorige legislaturen op een laag peil. Dankzij de inspanningen van Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters konden de voorbije jaren de nodige middelen worden voorzien om opnieuw meer te investeren in het tramnet.

De Antwerpse premetro is bijna 50 jaar oud. Het is dan ook een logisch gevolg dat de oudste delen ondertussen slijtage beginnen te vertonen, en over afzienbare tijd moeten worden vernieuwd. Dit om ervoor te zorgen dat de dienstverlening ook de komende decennia in de meest comfortabele en veilige omstandigheden verzekerd blijft.

Onderbreking

Deze vernieuwing betekent dat de tramexploitatie op de betreffende tracégedeelten tijdelijk zal moeten onderbroken worden. Om de onvermijdelijke impact voor de reiziger zoveel mogelijk te beperken, zal De Lijn voorzien in diverse ‘minder-hinder-maatregelen’. Hierbij zal maximaal worden ingezet op combimobiliteit en op beschikbaarheden van openbaar vervoer aan de Scheldekruisingen. De uitvoering zal starten in 2026 en doorlopen tot en met 2027. Er zal worden gewerkt in drie fases, zowel op Rechteroever als op Linkeroever. Gedurende die fases zal de tramexploitatie dienen te worden onderbroken. Dergelijke grootschalige vernieuwingsoperatie laat geen andere optie.

De Lijn werkt momenteel samen met de stakeholders Departement Mobiliteit en Openbare Werken (MOW), het Agentschap Wegen en Verkeer (AWV), Agentschap MDK, Lantis én de stad Antwerpen een concreet plan uit rond minder hinder. Dit plan zal naar verwachting tegen het einde van het jaar klaar zijn. Zodra de maatregelen zijn uitgewerkt, zal De Lijn hierover intensief communiceren.

Middelen

In het kader van het Openbaredienstencontract zijn er bovendien specifieke middelen vrijgemaakt voor de periode 2023-2027 om grondig te investeren in traminfrastructuur in Antwerpen. In 2022 was er 30 miljoen euro voorzien door minister Peeters voor spoorinvesteringen. Dit bedrag stijgt voor de volgende jaren tot 45 à 50 miljoen euro. Ook zette minister Peeters de start van de afwerking van de laatste premetrotunnel en 4 stations op het programma, en investeerde ze in nieuw rollend materiaal voor de Antwerpse regio, zijnde 58 tramvoertuigen (Stadslijners).

Inhaaloperatie

De Lijn is momenteel ook bezig met een brede inhaaloperatie voor de vervanging van traminfrastructuur in de stad Antwerpen, in de stad Gent en aan de kust. Voor de planning van die inhaaloperatie zit De Lijn samen met de betrokken steden en gemeenten, evenals met andere stakeholders waaronder het Agentschap Wegen en Verkeer, het departement Mobiliteit en Openbare Werken en Lantis.

Timing op hoofdlijnen premetro Antwerpen:

Technische detailstudie door extern bureau: 2023-2024
Aanbesteding werken Fase 1: Q4/2024 – Q2/2025
Uitvoering werken Fase 1: 2026
Aanbesteding werken Fase 2: Q4/2025 – Q2/2026
Uitvoering werken fase 2: 2027

Uitvoeringsperiode en termijn:

Fase 1 in 2026:
Fase 1a (as Diamant-Meir): ca. 5 à 8 maanden
Fase 1b (as Meir-Linkeroever): ca. 4 maanden
Fase 2 (as Diamant – Belgiëlei) in 2027: 9 à 12 maanden ​