Consumentenorganisaties: Gebrek aan spooronderhoud risico voor treinreizigers

Sommige delen van het spoornetwerk zijn niet goed onderhouden en hiermee komen reizigers en spoorpersoneel in gevaar. Drie consumentenorganisaties hebben in een analyse de noodklok geluid over achterstallig onderhoud van delen van het Belgische spoor. Ook zouden geschrapte treinen, overvolle wagons en oververmoeid personeel een risico vormen. Spoorbeheerder Infrabel ontkent dat de veiligheid in het geding is. 

Volgens consumentenorganisaties TreinTramBus, Navetteurs.be en Test Aankoop, die spraken met dagblad De Morgen, is een van de problemen dat veel treinritten uitvallen. Vorige maand zou 2,7 procent van de treinen zijn uitgevallen. Als gevolg daarvan zijn reizigers dicht op elkaar in de trein op elkaar gepropt met risico op besmetting met corona.

Als redenen voor de uitval noemen de consumentenorganisatie verouderd treinmaterieel en een tekort aan personeel. Volgens Stefan Stynen, voorzitter van TreinTramBus, leidt dit bij sommige treinen tot een uitval van zelfs 15 procent.

Net als in Nederland leidt het personeelstekort op seinhuizen tot oververmoeidheid doordat ze geen vrije dagen en pauzes kunnen nemen. Daarnaast zou achterstallig onderhoud ertoe leiden dat treinen op bepaalde stukken van het spoor langzamer moeten rijden. Volgens Stynen ontstaan daar risico’s op ontsporingen.

Spoorbudgetten staan al langer onder druk

In een reactie zegt woordvoerder Thomas Baeken van Infrabel dat de “budgetten van de operationele investeringsmiddelen al langer onder druk staan”. Daar bovenop moest de spoorbeheerder nog een aantal besparingen doorvoeren.

Volgens hem is veiligheid op het spoor niet in het geding. “We zullen absoluut niet toestaan dat er veiligheidsproblemen ontstaan”, zegt hij. “Wat er wel speelt is dat er op het spoornet verschillende snelheidsbeperkingen zijn. Dat doen wij deels om de infrastructuur te sparen, maar het gaat soms ook om nieuwe infrastructuur die moet worden ingereden.”

Hij geeft aan dat alle assets in het spoor “op de voet worden gevolgd”. “Als er ook maar enig veiligheidsprobleem ontstaan dan zullen we onmiddellijk actie ondernemen. Dat kan volgens hem door een snelheidsbeperking in te stellen en in het ergste geval door een spoorlijn te sluiten.

Op dit moment voert de spoorbeheerder gesprekken met de overheid over de budgetten voor het spoor. Erg hoopvol stemt hem dit nog niet. “We moeten het straks doen met de middelen die we hebben. De financiën staan onder druk en we zullen de uitdagingen aan moeten gaan.”

Tekort aan treinverkeersleiders

De woordvoerder bevestigt dat er een tekort aan personeel is op de seinhuizen. Volgens hem speelt dit met name in Brussel en Vlaanderen. Het personeelstekort wordt voor een deel veroorzaakt door corona. “De uitval heeft daardoor een tijd rond de 20 procent gezeten. Op dit moment zit de uitval op 10 à 12 procent. Voor de coronapandemie lag het ziektepercentage op 6 tot 8 procent.”

Het personeelstekort wordt daarnaast veroorzaakt door vergrijzing, waardoor medewerkers die met pensioen gaan uitstromen. Er is volgens hem geen sprake van een veiligheidsprobleem bij de aansturing van het treinverkeer. Het Traffic Management Systeem Elektronische BedienPost (EBP) waar Infrabel mee werkt vangt menselijke fouten veroorzaakt door werkdruk op. “Dit systeem zorgt ervoor dat het grootste deel van de treinbesturing automatisch gebeurt. Het voorkomt dat een medewerker een handeling uitvoert die een gevaar voor het het treinverkeer veroorzaakt.”

In 2022 start de spoorbeheerder met een grootschalig wervingscampagne voor treinverkeersleiders. Het werven van treinverkeersleiders is net als in Nederland lastig, zegt Baeken. “De uitdaging is erg groot om medewerkers die natuurlijk uitstromen vanwege hun pensioen te vervangen. Veel bedrijven vissen uit dezelfde vijver. Daarnaast moeten deze mensen ook worden opgeleid. Niet iedereen maakt de opleiding om verschillende redenen af.