Ongevallen aan overwegen in 2021: een telefoontje naar 112 had 9 dodelijke slachtoffers en 5 gewonden kunnen voorkomen

Vorig jaar gebeurden er 46 ongevallen aan overwegen waarbij er helaas 9 dodelijke slachtoffers en 5 gewonden vielen, dit op basis van de cijfers die Infrabel vandaag bekendmakte. Dat is een verdubbeling van het aantal ongevallen ten opzichte van 2020 (coronasituatie), maar stabiel ten opzichte van 2019 en de jaren voordien die beter vergelijkbaar zijn. Een aantal van die ongevallen waren in ieder geval te vermijden.

Infrabel roept alle weggebruikers op om bij een incident aan een overweg deze 3 gouden regels te volgen:

*Breng jezelf eerst in veiligheid en verlaat de sporen

*Verwittig de hulpdiensten (112) om het treinverkeer te kunnen laten stilleggen

*Bepaal waar je bent en maak gebruik van de “identiteitskaart” (sticker)* op de overwegpalen

Ongevallen: het vaakst met een voertuig, een buurtbewoner en in de herfst

Van de 46 ongevallen in 2021 gebeurden er 33 op spoorlijnen buiten het havengebied en 13 op goederenlijnen in havengebied**. Bij 37 ongevallen (80%) was een wegvoertuig betrokken waarbij 4 doden vielen. 7 ongevallen (15%) gebeurden met zwakke weggebruikers met 5 dodelijke slachtoffers (3 fietsers en 2 voetgangers). De 2 resterende ongevallen (5%) waren een aanrijding met een obstakel.

Frédéric Petit, woordvoerder van Infrabel: “Zo snel mogelijk de hulpdiensten verwittigen moet een reflex worden in geval van een ongeval bij een overweg. De cijfers hierboven spreken voor zich. Dat 13 ongevallen aan de havens zijn voorgevallen, heeft uiteraard te maken dat daar heel wat overwegen zijn. In de Antwerpse haven zijn er dat zowat 200, in Gent en Zeebrugge telkens ruim 20. Tel daar nog Oostende bij en we komen aan ongeveer 250 overwegen in de havengebieden. Een factor die eveneens speelt, is het drukke vrachtwagenverkeer rond de havens. Waarbij de chauffeurs de omgeving vaak niet zo goed kennen. We hebben al veel tijd in sensibiliseringscampagnes gestoken en zullen dat ook in de toekomst blijven doen.

Ongevallen gebeuren vooral in de herfst

Wat ook opvalt bij analyse van de cijfers is de toename van het aantal ongevallen in de herfst, met liefst 18 ongevallen in oktober, november en december. Een ander markant feit is dat ‘de ongevallen buiten havengebied’ voornamelijk (bijna 70%) gebeuren met buurtbewoners die in de omgeving van de overweg wonen en foutief denken dat hun niets kan overkomen.

Weggebruiker moet verkeersregels respecteren én voorzichtig zijn

Het niet respecteren van verkeersregels (en de signalisatie: rode lichten, slagbomen, bel) blijft de hoofdoorzaak (+/- 50%) van ongevallen aan overwegen en vormt een probleem in onze samenleving.

Maar bijna even belangrijk is onvoorzichtig gedrag (+/- 40%) van weggebruikers die de overweg nog proberen over te steken terwijl de verkeerssituatie dit niet meer toelaat of die fout afdraaien en zich vastrijden (zoals in Lede).

Ten slotte is er de impact van de weersomstandigheden (regen, mist of zon – ongeveer 10%) waardoor men de situatie aan de overweg niet goed inschat.

Controleacties en sensibilisering

Infrabel werkt samen met Spoorwegpolitie, lokale politie en Securail aan controleacties rond bewustmaking van de verkeersregels aan overwegen (zoals de nationale actiedag eind oktober 2021) en ook in 2022 zullen er soortgelijke acties volgen.

Daarnaast zet Infrabel in op sensibilisering (zoals de campagne naar vrachtwagenbestuurders in de havens van Antwerpen en Zeebrugge in december) en verdeelt het schoolkalenders en spelboekjes met spoorveiligheidstips in scholen en tijdens verkeersdagen.

Sinds 2005 zijn er 422 overwegen minder

In 2021 zijn er 14 overwegen afgeschaft en kwamen er 2 overwegen bij in havengebied. Het Belgisch spoornet is een van de drukste in Europa en telt vandaag (op 1/01/2022) 1.650 overwegen.

Sinds de oprichting van Infrabel in 2005 zijn er 422 overwegen minder op het Belgische spoornet. Waar mogelijk wil Infrabel overwegen vervangen door mobiliteitsalternatieven (brug, tunnel, parallelweg, fietspad) in nauw overleg met de lokale overheden.

Infrabel voert ook vernieuwingswerken uit en verbetert de signalisatie en zichtbaarheid van overwegen in samenspraak met de wegbeheerder. In Dendermonde werden de eerste roodlichtcamera’s aan een overweg in gebruik genomen in het kader van een proefproject.

In 2021 heeft Infrabel ongeveer 39 miljoen euro geïnvesteerd (met tussenkomst van Europese subsidies) in de vervanging én vernieuwing van de overwegen. Samen met de Federale Overheidsdienst Mobiliteit en Vervoer werkt Infrabel stapsgewijs verder aan een nog hogere veiligheid van de overwegen.

2021: dagelijks 1u18 minuten aan vertragingen (en dat is minder dan in 2020)

Behalve de menselijke drama’s veroorzaakten de incidenten aan overwegen ook storingen en vertragingen voor het treinverkeer. In 2021 waren er 311 incidenten (= ongevallen + voorvallen zoals een afgereden slagboom of bovenleiding + verkeersongevallen vlakbij een overweg) die samen voor een vertraging van 28.411 minuten hebben gezorgd of gemiddeld 1u18 vertraging per dag. Dit is een vermindering in vergelijking met 2020 toen er 316 incidenten waren (gemiddeld 1u30 per dag) en ook een verdere daling ten opzichte van 2019 en de vorige jaren.

*de sticker bevat nuttige info zoals nummer van spoorlijn en overweg, straatnaam en gemeente die de hulpdiensten moeten doorgeven aan de verkeersleiding van Infrabel

**In havengebieden waren er 13 ongevallen (9 in de Antwerpse haven en 4 in de haven van Zeebrugge) tegenover 6 in 2020 (coronasituatie), maar het aantal ligt lager dan in 2019 (17 ongevallen) en de jaren voordien.