HS-lijn Parijs-Lyon 4 dagen dicht voor upgrade ERTMS

Een van de drukste spoorlijnen van Europa, de hogesnelheidslijn Parijs-Lyon, gaat dit weekend vier dagen dicht omdat de SNCF doorgaat met de grote upgrade naar het nieuwe Europese standaard signaleringssysteem ERTMS. De sluiting van de hogesnelheidslijn, die een derde van al het Franse hogesnelheidsverkeer voor zijn rekening neemt, betekent een grote verstoring van het treinverkeer. En hoewel dit een belangrijke mijlpaal is in het 820 miljoen euro kostende project, zullen de treinen pas over zes jaar daadwerkelijk overschakelen op het EU-systeem. SNCF Réseau legt RailTech uit wat er precies gebeurt en waarom het zo’n groot nieuws is voor het Franse spoor.

De hogesnelheidslijn Parijs-Lyon wordt uitgerust met ERTMS en aangezien Frankrijk achterloopt op veel van zijn Europese tegenhangers bij de uitrol van het Europese signaleringssysteem, is dat goed nieuws. De uitrol, die in de nabije toekomst verplicht wordt op belangrijke Franse lijnen, zal de veiligheid langs het spoor verhogen en met betere technische functionaliteiten een grote capaciteitsverhoging mogelijk maken.

Dat is vooral belangrijk voor lijnen zoals de verbinding Parijs-Lyon, waar nu al gemiddeld 240 treinen per dag rijden. Maar de uitrol brengt wel grote kinderziektes met zich mee vanwege de schaal waarop de systemen worden omgeschakeld. SNCF heeft geprobeerd om dit tot een minimum te beperken, maar na vijf jaar werken aan het traject zonder “gevolgen voor de passagiers”, zal de lijn uiteindelijk vier dagen gesloten zijn, van 9 tot 12 november 2024.

Nieuw centrum, seinhuizen en veel bedrading

“We gaan het oude controlecentrum in Parijs ontkoppelen en de wissels opnieuw aansluiten op het gloednieuwe controlecentrum in Lyon”, vertelt SNCF Réseau aan RailTech. “Het is een complexe operatie die in recordtijd wordt uitgevoerd. In slechts vier dagen gaan we 57.000 draden die de 250 wissels op de hogesnelheidslijn besturen, loskoppelen, opnieuw aansluiten en testen.”

SNCF rust het uit met ERTMS niveau 2, dat gebruik maakt van constante radiocommunicatie om de treinen seingevingsinformatie te sturen, waardoor seinen langs het spoor overbodig worden. En deze maand zal het project “een beslissende fase” bereiken, met de ingebruikname van 58 nieuwe seinhuizen. Er zullen 101 uur non-stop werkzaamheden worden uitgevoerd, 1.000 mensen zullen worden gemobiliseerd en 22 treinen zullen worden getest om de eerste fase van de technologische omschakeling van de lijn te voltooien: het opstarten van het ‘Mistral’ supervisiecentrum in Lyon.

Cruciale mijlpaal

Alle seinhuizen zullen op afstand worden beheerd vanuit het nieuw ingerichte gecentraliseerde ‘Mistral’ controlecentrum in Lyon. “Na meer dan twee jaar hard werken aan dit project, ben ik verheugd over de op handen zijnde ingebruikname van het South-East Traffic Centre als onderdeel van het LGV+ project,” zegt projectmanager Romain Baralon op LinkedIn.

Over de integratie in het project zei Baralon dat dit weekend een “cruciale mijlpaal” zou zijn: “Ondanks de uitdagingen en intensieve inspanningen, is het zeer bevredigend om te weten dat deze ingebruikname de prestaties van de lijn zal veranderen en het mogelijk zal maken om meer TGV’s te ontvangen.”

“De opwinding is voelbaar op de hele site in Île-de-France, Bourgondië en Auvergne-Rhône-Alpes in het bijzonder,” voegde projectleider Antoine Savary eraan toe. “De werk- en testteams zijn aan dek om elk detail van de laatste testcampagnes aan te passen en ervoor te zorgen dat alles klaar is voor deze buitengewone operatie. Meer dan 100 seingevings- en besturingsinstallaties zullen worden aangepast tijdens de inbedrijfstellingsfase van Lille naar Marseille, via Parijs, Moezel, Dijon, Lyon, Moirans, enz. Dit is ongekend voor SNCF Réseau, dat op het punt staat een grote doorbraak voor de spoorwegen te beleven.”

Hitachi en Alstom aan de slag

De in totaal 820 miljoen euro kostende werkzaamheden aan de lijn, die voornamelijk door SNCF Réseau worden gefinancierd, maar waarbij de Europese Commissie 120 miljoen euro bijdraagt, zitten al jaren in de pijplijn en zijn gericht op het moderniseren van de sein- en seinhuizen, het centraliseren van het toezicht op de lijn, het verhogen van het elektrisch vermogen en het verbeteren van de aankomstinfrastructuur in zowel Parijs als Lyon.

Hitachi Rail en Alstom werden samen met het Setec Ferroviaire Consortium gecontracteerd voor de werkzaamheden in 2019. De eerste heeft 129,3 miljoen euro gekregen voor het inzetten van zijn Computer-Based Interlocking (CBI) technologie langs de lijn, terwijl Alstom en het consortium een contract van 50 miljoen euro hebben gekregen van SNCF Réseau voor het leveren van het Atlas ERTMS Level 2 systeem.

De SNCF benadrukte graag dat een dergelijke operatie op deze schaal, terwijl de lijn al bijna volledig in bedrijf is, “een wereldprimeur” is.

Capaciteit verhogen met minimale nieuwe infrastructuur

De SNCF vertelt RailTech echter: “Na de werkzaamheden van dit weekend gaan we een belangrijke fase in van dit grote project, dat uiteindelijk zal leiden tot een toename van het verkeer, maar voorlopig zal het oudere TVM-signaleringssysteem nog worden gebruikt.” Het bedrijf zei dat er dan andere operaties moeten worden uitgevoerd, zonder het verkeer te onderbreken, tot 2030, “wanneer we 25 procent meer treinen op de lijn zullen kunnen laten rijden.”

Les équipes de la ligne à grande vitesse Paris-Lyon se préparent ! Du 9 au 12 novembre, durant 101 heures, plus de 1000 personnes seront mobilisées et les circulations seront interrompues pour une étape clé du déploiement de la technologie ERTMS.https://t.co/fsANdk03e7

© JJDA pic.twitter.com/c1jYrhho9m

– SNCF Réseau (@SNCFReseau) 6 november 2024

De capaciteit op de lijn zal toenemen van de huidige 13 treinen per uur in elke richting tijdens piekuren tot 16 treinen per uur in elke richting aan het begin van het volgende decennium. Dat is een grote capaciteitstoename zonder noemenswaardige nieuwe infrastructuur. SNCF zegt dat in de tussentijd de spoorwegmaatschappijen die momenteel gebruik maken van de lijn, kunnen blijven rijden zonder technische aanpassingen aan hun rollend materieel.

Wat de sluiting betekent voor passagierstreinen

Volgende week zal het verkeer op de belangrijke lijn echter ernstig worden verstoord. “Het verkeer zal vier dagen lang volledig worden stilgelegd op de hogesnelheidslijn”, vertelt SNCF Réseau aan RailTech. “In nauw overleg met de spoorwegmaatschappijen zal het vervoersplan voor de hogesnelheidstreinen op deze data worden gewijzigd, met de volgende gevolgen: een vermindering van het aantal hogesnelheidstreinen in omloop, waaronder treinen die slechts gedeeltelijk gebruikmaken van het traject Parijs-Lyon; 30 procent van het verkeer zal via de klassieke lijn blijven rijden; en een aanzienlijke verlenging van de reistijden via de klassieke lijn.”

Om specifieker te zijn: er komt geen verbinding tussen het zuidoosten en het Pays de la Loire, Bretagne, Normandië, Centre-Val de Loire en Hauts-de-France. Bijgevolg zullen diensten zoals Nantes – Lyon-Montpellier, Lyon – Rennes, Le Havre – Marseille of Lille – Marseille ook worden opgeschort, aldus de SNCF.

Ondertussen zullen elf stations op de hogesnelheidslijn niet bediend worden door de TGV vanwege de werkzaamheden, in het bijzonder Lille Europe, TGV Haute-Picardie, Roissy Aéroport Charles de Gaulle 2 TGV, Marne-la Vallée Chessy, Massy TGV, Lyon Saint-Exupéry TGV, Valence TGV. SNCF zei echter dat vanaf 2025 de eerste fase van de werkzaamheden de regelmaat van het verkeer tussen Parijs en Lyon zou verbeteren.

Uitrol van ERTMS in Frankrijk

Frankrijk is in 2014 serieus begonnen met de uitrol van ERTMS met de hogesnelheidslijn Est-Européenne, maar het is relatief traag om het systeem in het hele land in gebruik te nemen. Om een vergelijking te maken met de uitrol van 16 procent in Frankrijk: meer dan driekwart van het Belgische netwerk is nu uitgerust met ERTMS. Dat is deels te wijten aan de complicaties bij de overstap van het minder flexibele Franse TVM signaleringssysteem, dat gebruik maakt van een continu communicatiesysteem dat in de rails is ingebouwd.

Het Franse hogesnelheidsnetwerk is ook een van de grootste in Europa, wat betekent dat de SNCF veel, veel meer werk te doen had dan spoorwegbeheerders in kleinere buurlanden zoals België. Het doet het zelfs iets beter – slechts 1% beter – dan Duitsland, dat een vergelijkbaar netwerk heeft. Maar ondanks de verstoringen die voor dit weekend en begin volgende week zijn gepland, brengt de laatste ronde werkzaamheden de SNCF een stuk dichter bij een van hun belangrijkste doelstellingen om de lijn Parijs-Lyon tegen 2025 op niveau 2 te brengen.

Om een idee te geven van wat er daarna komt, SNCF is dan van plan om in 2027 te beginnen met de inzet van ERTMS Level 3 Hybride op de lijn Marseille naar Ventimiglia, als onderdeel van het nieuwe hogesnelheidslijn project tussen Marseille en Nice. Ze hopen de upgrade tegen 2030 te voltooien. Het uiteindelijke doel is om ERTMS op ongeveer 17.000 km van het Franse spoorwegnet te implementeren tussen 2040-2050, in lijn met de tijdlijn van de EU voor de uitrol van het gestandaardiseerde signaleringssysteem.

Lees meer:

• DB ‘kondigt stilzwijgend aan’ vertraging ETCS op Riedbahn
• ERTMS: Wat een nieuwe aanbesteding onthult over de ‘herijkte’ uitrol in NL
• Franse nachttreinen: Parlementsleden steunen push voor €150m extra voor slaapwagons in begroting 2025
• Tsjechië: Alstom, Škoda ondertekenen ETCS 2 overeenkomst voor RegioJet treinen
• Had ETCS kunnen helpen? 35 gewonden bij treinongeluk Praag
• Hoe pas je duizenden treinen aan op ETCS? Vraag het Trigo
• Tsjechië racet vooruit met de invoering van ETCS