6 miljard euro voor Kroatische spoorwegen? HŽ Infra legt uit waar het naartoe gaat

Eerder deze maand kondigde Kroatië plannen aan om de komende tien jaar zes miljard euro te investeren in de spoorweginfrastructuur. Waar gaat deze investering naartoe, waar komt het geld vandaan en wat is precies de huidige staat van het Kroatische spoornetwerk? Het staatsspoorbedrijf HŽ Infra biedt RailTech een exclusief verslag van wat er gebeurt in het jongste land dat toetreedt tot de EU, inclusief de laatste grote aanbestedingen en maatregelen ter voorkoming van ongevallen. Volgens het bedrijf zal “het imago van de Kroatische spoorwegen verbeteren met elk afgerond project…”.

Tijdens zijn toespraak eerder deze maand op de conferentie “Het Kroatische noorden: snelle wegen en/of spoorwegen” in het belangrijke regionale vervoersknooppunt Varaždin, kondigde de voorzitter van HŽ Infrastructure Ivan Kršić een grote investering aan.

Hij zei dat het door de staat gesteunde bedrijf van plan is om in de komende tien jaar in totaal ongeveer zes miljard euro te investeren in spoorweginfrastructuur. Er is al 350 miljoen euro geïnvesteerd in spoorweginfrastructuurprojecten in het noorden van Kroatië en hij zei dat dit geen uitzondering zou zijn: “In de komende vier tot vijf jaar zijn we van plan om nog eens 300 miljoen euro te investeren in deze vier provincies.”

Maar dat laat nog genoeg ruimte over voor verdere uitgaven. En het is welkom nieuws. De Kroatische spoorwegen hebben de afgelopen jaren veel kritiek te verduren gehad, vooral vanwege vertragingen, verouderde infrastructuur en beperkte snelheden voor zowel passagiers- als vrachtvervoer. De infrastructuur van het netwerk is lange tijd ondergefinancierd geweest en veel trajecten functioneren onder de moderne normen. Gelukkig komt daar verandering in.

Om meer te weten te komen over de nieuwe investeringen, vroeg RailTech aan HŽ Infra waar deze investeringen precies worden gedaan, waar ze de financiering vandaan halen en wat dit betekent voor de toekomst van passagierstreinen.

HŽ: een nieuw investeringstijdperk

HŽ Infrastruktura zegt dat het met zijn “grootste investering ooit in spoorweginfrastructuur” momenteel een aantal renovatie- en moderniseringsprojecten uitvoert, waarvan de meeste medegefinancierd worden met EU-fondsen. Deze projecten zijn van start gegaan sinds de Balkan in 2013 toetrad tot het blok. En nu Brussel doorgaat met de verschuiving naar duurzame mobiliteit, maakt HŽ Infra gebruik van het aanbod.

“Dit is precies de reden waarom HŽ Infrastruktura de grootste gebruiker van EU-fondsen in de transportsector van het land is,” vertelde het bedrijf aan RailTech. “Er worden momenteel 17 EU-projecten uitgevoerd en er zijn ook talrijke projecten uit andere financieringsbronnen.”

Focus op belangrijke internationale corridors

De meeste hoofdinfrastructuurprojecten worden uitgevoerd op twee internationale corridors, aldus het bedrijf: de RH2-corridor die loopt van Rijeka aan de Adriatische kust naar de Hongaarse hoofdstad Boedapest, via Zagreb, de belangrijkste stad van Kroatië; en vervolgens de RH1-corridor, die loopt van Slovenië via Zagreb naar Servië.

Beide lijnen maken deel uit van het TEN-T kernnetwerk van de EU en hoewel er veel verkeer is, hebben beide te lijden gehad onder te weinig investeringen, wat heeft geleid tot capaciteits- en snelheidsbeperkingen. De geplande werkzaamheden aan de lijn hebben het passagiersverkeer ernstig verstoord en zullen dat ook blijven doen, wat tot woede van de klanten heeft geleid. Maar HŽ zegt dat dit zal veranderen omdat “het imago van de spoorwegen in Kroatië zal verbeteren met elk voltooid project.”

Ondertussen heeft het Europees Parlement onlangs voorstellen aanvaard om Kroatië toe te voegen aan nog twee TEN-T corridors, de Oostzee-Adriatische Zee route en de Westelijke Balkan-Oostelijke Middellandse Zee corridor. Dat betekent waarschijnlijk meer verstoringen voor het spoor als Kroatië deze routes prioriteit gaat geven, maar het opent wel de deur voor extra EU-financiering.

Waar komt het geld vandaan?

HŽ Infra zei dat het grootste deel van de investering van 6 miljard euro afkomstig is van de Europese Structuur- en Investeringsfondsen (ESIF), de Connecting Europe Facility (CEF) en het Nationaal Herstel- en Veerkrachtplan (NRRP). Ontwikkelingsbanken hebben ook bijgedragen met leningen.

Zo tekende Kroatië in februari van dit jaar een overeenkomst met de Europese Investeringsbank (EIB) voor de financiering van het project ‘Revitalisering van het spoorwegsysteem van de Republiek Kroatië’, ter waarde van ongeveer 900 miljoen euro. In dat kader zal ongeveer 500 km spoor op internationale, regionale en lokale lijnen worden hersteld, en een deel van dat geld zal gaan naar de vernieuwing van het passagiersvervoer.

“Er is bijna geen kilometer spoorlijn die zich niet in een reconstructiefase bevindt – voorbereiding van documentatie, aanbesteding van werken of uitvoering van werken,” zei het door de staat gesteunde bedrijf. Het voegde eraan toe dat veel projecten al zijn voltooid, terwijl andere grote renovatiewerken, die de verouderende spoorweginfrastructuur van het land drastisch zullen veranderen, nog aan de gang zijn.

Lopende en toekomstige HŽ projecten

“Het grootste spoorwegproject is de modernisering van het traject Križevci – Koprivnica – staatsgrens, dat eind volgend jaar klaar moet zijn,” aldus de onderneming. “In hetzelfde jaar willen we het project op het traject Dugo Selo – Križevci voltooien. Vorige maand werden de werken tussen het Zagreb West Station en het Hoofdstation voltooid, en tegen het einde van het jaar ook de werken op het traject Vinkovci – Vukovar.”

HŽ zei dat het van plan is om vanaf volgend jaar te beginnen met de werkzaamheden aan “het duurste infrastructuurvervoersproject in de Republiek Kroatië”, het 83 kilometer lange traject tussen Dugo Selo – Novska, ter waarde van ongeveer 670 miljoen euro. “Al deze investeringen zullen ertoe bijdragen dat het spoorvervoer concurrerender wordt en dat de trein de eerste keuze wordt voor burgers in het kader van het openbaar vervoer”, aldus het bedrijf.

Vooruitgang betekent verstoring

Nogmaals, dit betekent de komende jaren grote verstoringen van het netwerk. “Op de spoorlijn is er geen alternatieve route zoals op de weg. Daarom zullen we allemaal samen geduld en begrip moeten hebben,” zei het bedrijf. “In elk geval zijn er veel voordelen aan alles wat we doen,” vertelde HŽ aan RailTech.

“Door de aanleg van het tweede spoor vergroten we de capaciteit, zodat we meer goederen en passagiers kunnen vervoeren. We gaan ook de snelheden verhogen tot 160 km/u op internationale spoorwegen, 120 km/u op regionale spoorwegen en 80 km/u op lokale spoorwegen.” Het voegde eraan toe dat de reisveiligheid en het comfortniveau ook zijn “verbeterd”.

Goederenvervoer wint, maar passagiers profiteren

Zowel het passagiers- als het vrachtvervoer zal profiteren van de investering, maar de nadruk ligt inderdaad op het laatste. “In Kroatië hebben we 18 vrachtvervoerders, waarvan 17 particuliere, en we hebben één passagiersvervoerder. Als we bedenken dat het meeste vrachtverkeer in het land via de corridor van Rijeka naar Hongarije gaat, kunnen we concluderen dat zij het meest zullen profiteren,” aldus het bedrijf. Het benadrukte echter dat het “zeker” was dat het verhogen van de snelheden ook “uiterst belangrijk voor passagiers” zal zijn.

Wat de veiligheidssystemen betreft, zijn er in Kroatië de voorbije jaren meerdere ernstige treinongelukken gebeurd, waardoor HŽ nog meer onder druk is komen te staan om het netwerk te verbeteren. In september vorig jaar kwamen drie mensen om het leven en raakten elf mensen gewond toen een passagierstrein in botsing kwam met een stilstaande goederentrein in de buurt van Novska. Drie maanden later ontspoorde een goederentrein op de kritieke mediterrane corridor nabij Rijeka, waardoor het treinverkeer ontregeld raakte.

HZ geeft opdracht tot systeemupgrade

Gelukkig is Zagreb betrokken bij het harde voornemen van de EU om de nationale systemen aan te passen aan de Europese normen, en HŽ zei dat het in dit opzicht vooruitgang boekte. “Als eerste stap in ons implementatieplan hebben we dit jaar de grootste openbare aanbestedingsprocedure in de geschiedenis van het bedrijf gelanceerd, met een waarde van maar liefst 450 miljoen euro.”

Het geld gaat specifiek naar nieuwe radiotechnologie voor de communicatie met spoorvoertuigen op het spoor. Dat betekent het ontwerpen en bouwen van het Global System of mobile communications for railway traffic (GSM-R) en de migratie naar FRMCS (Future Railway Mobile Communication System). Het project bestaat uit drie fasen: ontwikkeling van het project of technische documentatie, bouw van het GSM-R netwerk en uiteindelijk migratie van GSM-R naar FRMCS.

De menselijke factor

HZ zei dat het ook bezig was met het moderniseren van de overwegen, die een groot aandeel hebben in het totale aantal ongevallen op de spoorlijnen. “Statistische gegevens tonen echter aan dat de oorzaak van ongevallen op spoorwegovergangen bijna altijd de onoplettendheid van wegverkeersdeelnemers en de menselijke factor is,” zei HZ ter verdediging. “Ondanks dit feit verwacht HŽ Infrastruktura, door te investeren in het verhogen van het beschermingsniveau op zoveel mogelijk overwegen, het aantal ongevallen dat we momenteel zien te verminderen.”

Lees meer: