Prijzen Nederlandse treinkaartjes in 2025 fors omhoog door verlies van 380 miljoen euro

Gepubliceerd op 28-02-2024 om 14:47

Ondanks een hoopvol begin van het jaar zag NS de operationele prestaties in 2023 verslechteren. De punctualiteit en de beschikbaarheid van zitplaatsen waren lager dan het jaar daarvoor. Financieel blijft het spoorbedrijf worstelen met de nasleep van de COVID-19 pandemie, wat resulteerde in een aanzienlijk verlies.

Dat blijkt uit het jaarverslag 2023 van NS, dat dinsdag werd gepresenteerd en al door OVPro is bekeken.

Vooral in de tweede helft van het jaar hadden reizigers te maken met grote verstoringen en werkzaamheden aan het spoor bij Rotterdam en Schiphol. Door slechte weersomstandigheden en tekorten aan technisch personeel liepen onderhoudsbedrijven volgens NS in het najaar grote vertragingen op, waardoor er minder en kortere treinen beschikbaar waren.

Hierdoor kwam 89,7 procent van de reizigers op tijd aan in 2023, tegenover 92,6 procent het jaar ervoor. Het percentage reizigers met een zitplaats in de spits in 2023 was 94,7 procent, 1,9 procentpunt lager dan in 2022. Voor al deze prestatie-indicatoren daalde NS onder de streefwaarden.

HSL en ICNG

De punctualiteit op de Hogesnelheidslijn (HSL) kelderde, deels door snelheidsbeperkingen bij Rijpwetering. De punctualiteit bereikte slechts 73,6 procent, ver onder de doelstelling van 84,2 procent en de behaalde waarde in 2022 (82,0 procent). Begin 2024 verlaagde ProRail de snelheid op zes extra locaties door scheurvorming in bruggen en viaducten.

Daarnaast ondervond de Intercity Nieuwe Generatie (ICNG), die in de dienstregeling van 2023 werd geïntroduceerd en op de Hogesnelheidslijn rijdt, vaker storingen door kinderziektes en duurt de levering van de nieuwe treinen langer dan verwacht, tot ongenoegen van NS.

“2023 presenteert twee gezichten voor NS,” zei CEO Wouter Koolmees dinsdag tijdens de presentatie van het jaarverslag. “De eerste helft van het jaar begon goed. Waar in 2022 dagelijks tientallen treinen uitvielen door personeelstekort, waren de gevolgen voor onze reizigers afgelopen voorjaar dankzij al onze inspanningen veel minder merkbaar. Hoe anders was dat in het najaar, toen reizigers veel last hadden van vertragingen, verstoringen en overvolle treinen. Dat moet beter voor de reizigers.”

‘Een nettoverlies van 380 miljoen euro’

Financieel lijkt er een verbetering te zijn ten opzichte van de moeilijke jaren direct na de COVID-19 pandemie, maar de resultaten zijn nog steeds aanzienlijk lager dan wat nodig is voor een financieel gezonde operatie. De spooroperator rapporteerde een onderliggend negatief bedrijfsresultaat van 191 miljoen euro, tegenover een verlies van 421 miljoen euro in 2022.

De oorzaak van de rode cijfers is het aanhoudend lage aantal klanten sinds de pandemie, hoewel er enige verbetering is opgetreden. Het aantal passagierskilometers bedroeg 89 procent van het niveau in 2019. In 2022 was dat nog maar 76 procent. Verder heeft NS de meeste prijzen voor treinkaartjes en abonnementen minder hoog gehouden dan de inflatie en de stijgende kosten tussen 2021 en 2023. Hierdoor is het zogenaamde indexatiegat sinds 2021 opgelopen tot bijna 9 procent, aldus NS.

Bovendien heeft NS te maken met een bijzondere waardevermindering op de nieuwe hoofdrailnetconcessie, die “een beperkte verdiencapaciteit heeft met lagere rendementen.” Ook is er een bijzondere waardevermindering opgenomen voor de activiteiten in Duitsland vanwege neerwaarts bijgestelde vooruitzichten voor de huidige concessies in Duitsland. Als gevolg hiervan rapporteert NS een aanzienlijk nettoverlies van 380 miljoen euro, vergeleken met een nettowinst van 574 miljoen euro in 2022.

Forse prijsstijging op komst

De komende jaren blijven “financieel en operationeel uitdagend”, meldt NS. Er is veel werk nodig aan het spoor voor onderhoud en om het klaar te maken voor de toekomst. Financieel heeft NS last van de hoge inflatie en vooral de sterk stijgende energieprijzen en structureel lagere reizigersaantallen. Het kabinet heeft eenmalig 120 miljoen euro uitgetrokken voor 2024, waardoor NS een geplande tariefsverhoging van 8,7 procent kan uitstellen. “Dit is echter geen structurele oplossing, dus NS zal in 2025 alsnog een forse prijsverhoging moeten doorvoeren.”

De nieuwe concessie voor het hoofdrailnet, die volgend jaar van start gaat, zal volgens NS de reizigersinkomsten en de kosten voor de exploitatie van treinen, inclusief de concessievergoeding, beter op elkaar afstemmen. Desondanks staat NS voor een uitdaging met een substantieel kostenbesparingsprogramma om de financiën houdbaar te maken. NS moet zich blijven inspannen om het kostenniveau aan te passen aan de neerwaarts bijgestelde reizigersontwikkeling en het onvermogen om de kostenstijgingen van de afgelopen jaren volledig door te berekenen in het treinkaartje, meldt het bedrijf.

Tegelijkertijd blijven investeringen noodzakelijk om de verwachte ontwikkelingen in de reizigersgroei op te vangen. De schulden van NS zijn de afgelopen jaren door de verliezen al flink opgelopen tot ruim 1,1 miljard euro.

Dit artikel verscheen eerst in onze zusterpublicatie SpoorPro.nl.

Verder lezen:

Dit artikel is automatisch vertaald vanuit het Engels naar het Nederlands.