London Overground naamspel is niets nieuws

Alles verandert. Londenaren zijn nog maar net echt vertrouwd geraakt met de Overground, de feloranje toevoeging aan hun benijdenswaardige openbaarvervoernetwerk. De uniform gemerkte Overground is een verzameling van bovengrondse spoordiensten die bijna twintig jaar geleden door Transport for London (TfL) werd aangenomen. Het netwerk is gestaag gegroeid en bedient nu meer dan honderd locaties, voornamelijk in de buitenwijken. Nu is het, net als passagiers in Clapham en Gospel Oak, een geval van alles veranderen. Opnieuw.

Vanaf later dit jaar is TfL van plan om de Overground om te vormen tot een serie van zes afzonderlijke lijnen, met hun eigen namen en merknamen, die volgens de instantie het dienstpatroon beter weerspiegelen en het navigeren makkelijker maken. Er is misschien wat discussie over de verdiensten van het veranderen van een enkele kleurweg in een prismatisch spectrum, maar het laten vallen van één naam ten gunste van zes tongbrekende vervangingen zou geen verrassing moeten zijn voor de Londenaren, wier metrosysteem al tientallen jaren de achterpagina van elke agenda in het Verenigd Koninkrijk is.

Ondergronds, bovengronds, vrij rondzwerven

Het onbetwistbaar uitgebreide Londense openbaarvervoernetwerk per spoor zorgt voor verwarring. Het is een uitdaging voor wie niet goed bekend is met de geografie en de excentriciteiten van de stad. Eerlijk gezegd is Londen geen uitzondering in zijn wirwar van kronkelende wegen en spoorwegen. De communicatielijnen zijn uitgegroeid tot een wirwar van kriskrasroutes waar alleen een inwoner met jarenlange levenservaring met vertrouwen doorheen kan navigeren. Er zijn maar weinig wereldsteden die zo geordend zijn als de netwerken van Barcelona of New York. Londen hoort daar niet bij.

De ondergrondse, bovengrondse en vrije spoorwegen van Londen begonnen hun leven niet als een samenhangend systeem. Ze waren verre van dat. De erfenis van het eerste metrosysteem ter wereld blijft een dagelijkse uitdaging voor Londense forenzen. Vele decennia lang werden de lijnen aangelegd uit commerciële overwegingen. De systemen zijn duidelijk zichtbaar in plaatsen van vergelijkbare grootte, zoals Beijing, Nanning, Hyderabad en Teheran, die allemaal profiteren van een eenentwintigste-eeuwse geplande uitrol en ongeveer 150 jaar extra ervaring.

Ten zuiden van de rivier naar het noorden

In tegenstelling tot veel moderne metrosystemen, die de voorkeur geven aan een algemene genummerde (Parijs) of gekleurde (Chicago) nomenclatuur, heeft Londen vaak namen voor zijn metrolijnen behouden die de historisch onafhankelijke oorsprong van veel van de routes weerspiegelen. De Baker Street and Waterloo Railway vormt bijvoorbeeld de kern van de hedendaagse “Bakerloo Line”. De populairste routes spreken voor zich. “Circle’ en ‘Central’ laten geen ruimte voor verwarring. Degenen die naar de zuidelijke buitenwijken van Battersea en Balham reizen, kunnen echter verbaasd zijn als hun trein over de “Northern Line” rijdt.

Misschien is de ondergang van het merk Overground geen slechte zaak. Het is een bekend raadsel dat minder dan de helft van de Londense ondergrondse onder de grond ligt. Omgekeerd zijn sommige van de populairste delen van de Londense bovengrondse lijnen ondergronds. Ik denk bijvoorbeeld aan de immens populaire Elizabeth Line, die ergerlijk genoeg noch als Overground noch als Underground wordt aangeduid (hij maakt deel uit van het National Rail netwerk), maar waarschijnlijk de beroemdste tunnel in Londen is, ook al is het grootste deel van de route bovengronds.

Buitenlandse bezoekers niet onder de indruk

Het vernoemen van een Londense spoorweg naar een monarch schept geen precedent. Er is al een Victoria Line sinds 1968. Sommige gekozen namen zitten echter niet zo lekker. Bijvoorbeeld, het aantal Franse bezoekers dat Londen bezoekt is gestegen sinds Eurostar is overgestapt van het meer provocerende Waterloo naar St Pancras International. Dat is misschien niet de enige reden, maar zoals ABBA ons zo beroemd (maar onjuist) vertelde, is de plek waar Napoleon zich overgaf niet bepaald het meest gastvrije welkom in een van de grootste Franstalige steden ter wereld (Londen heeft een heleboel Franse inwoners, ondanks Le Brexit).

Zelfvoldane Spaanse bezoekers lachen misschien alleen maar om het ongemak van hun neven en nichten aan de andere kant van de Pyreneeën. Het Galicische gegiechel wordt echter al snel van hun gezond-etende gezichten geveegd als ze een plein te zien krijgen dat gewijd is aan de grootste maritieme nederlaag die de keizerlijke Spaanse marine heeft geleden. Misschien kijken ze wel omhoog naar de zuil en zouden ze willen dat ze met admiraal Nelson konden doen wat honderd Londense duiven elke dag met het standbeeld doen.

Elke verwarde Londenaar zegt deze vraag

Niettemin is het loslaten van het uniforme Overground-merk een enorme verandering. In de herfst zullen zes apart genoemde lijnen het oranje gekleurde netwerk vervangen. Nou ja, bijna dan. Een van de nieuwe lijnen zal nog steeds oranje zijn. De nieuwe “Lioness Line” – die Wembley Stadium bedient maar niet de London Zoo – zal oranje gekleurd zijn op kaarten en bewegwijzering. Voetbalfans zullen de verwijzing naar het vrouwenteam van Engeland begrijpen. Anderen moeten misschien verwijzen naar de uitgebreide marketing tussen nu en de overgang in de herfst.

De overige vijf lijnen: Liberty, Mildmay, Weaver, Windrush en Suffragette, verwijzen allemaal naar aspecten van het Londense erfgoed. Er kan worden gesteld dat de namen bekend zullen worden door hun associatie met de spoorwegen en dat hun oorsprong verdoezeld kan worden, net zoals de Underground Lines in het moderne lexicon zijn opgenomen. In navolging van het portmanteau voorbeeld van de Bakerloo Line werden een paar suggesties verworpen voor de nieuwe bovengrondse lijnen. De Gospel Oak – Barking Line (om Suffragette te zijn) kreeg niet zijn populaire, zij het ietwat vulgaire bijnaam – Goblin Line – en de Lioness Line, Euston naar Watford werd geen homofoon van de vraag op de lippen van elke verwarde Londenaar: EuWat, Mate?

Verder lezen:

• Elizabeth Line populariteit zorgt voor een snelle verschuiving in de drukste stations van Groot-Brittannië
• Een revisie van een half miljard pond transformeert de Central Line in Londen
• Elizabeth Line is slachtoffer van eigen succes
• 80% van de nieuwe treinen op de Piccadilly Line worden in Yorkshire geassembleerd