Harry Potter deuren magisch in Britse cultuur
Het schrappen van de Jacobite – ook wel bekend als de Zweinsteinexpres – heeft een diepere betekenis voor het Britse publiek, dat bekend staat om zijn nostalgische gevoelens. Het moderne tijdperk van de sociale media heeft echter duidelijk gemaakt hoe sterk de gevoelens zijn over het onvermogen van West Coast Railways om een cruciale veiligheidsmaatregel ongedaan te maken. De regelgevers zeggen dat WCR de deuren van de Harry Potter Express magisch gesloten en centraal vergrendeld moet maken, en net zo veilig als een spreuk goedgekeurd door Hogwarts Academy. Het is misschien verrassend om te horen dat de bezweringen die worden geuit net zo gloeiend zijn als alle woede die Severus Sneep uitte op een ‘verkeerd uit bed gestapt’ dag – en de regelgever is niet de ontvanger van veel van die woede.
De razend populaire zomerse stoomtreinexcursies door de spectaculaire West Highlands van Schotland zijn tot stilstand gekomen. De exploitanten, West Coast Railways, zijn er niet in geslaagd om de uitspraak van de toezichthouder aan te vechten dat hun historische trein moet voldoen aan enkele zeer moderne veiligheidsnormen. Een laatste wanhopige poging om de eis te weerleggen dat hun trein centrale vergrendeling op alle rijtuigdeuren moet hebben, heeft ertoe geleid dat de dienst van dit seizoen, die binnenkort van start zou gaan, voor onbepaalde tijd is geannuleerd. Wat misschien als een verrassing komt, is dat het grootste deel van de gevoelens bij de regelgevende instantie ligt en dat er weinig sympathie is voor de exploitant.
Historische context is veel dieper dan fictie
Misschien spelen vervagende herinneringen een rol in het verzet tegen West Coast Railways. Immers, nog niet zoveel jaren geleden zouden de meeste mensen de kwestie waarover ze zich zorgen maken niet meer dan een onderdeel van het dagelijks leven vinden. stel je een drukke forensentrein voor die het perron van een Londense terminal opglijdt. Het zou Victoria kunnen zijn. Misschien is het Liverpool Street. Misschien is het zelfs perron negen en driekwart van King’s Cross. Nog voor de trein tot stilstand is gekomen, vliegen honderd coupédeuren open en springen duizend arbeiders met bolhoeden uit de rijdende trein, gretig om langs de belegerde kaartjesverkopers te snellen, op weg naar kantoren in de City. De hoofddeksels zijn misschien anders, maar het is een tafereel dat zich elke dag herhaalt, overal, van Morningside in Edinburgh tot Victoria in Nottingham. Wonder boven wonder komt iedereen veilig op zijn werk aan, steekt zijn tweede ongefilterde Senior Service van de ochtend aan en begint aan zijn dienst in de fabriek, de gieterij, het kantoor of zelfs de praktijk.
Dit is echter 1954. Het is niet alleen een andere wereld. Het is een andere tijd. Rundvlees werd nog steeds gerantsoeneerd tijdens de oorlog. De straten van Nottingham en Londen (niet zozeer Edinburgh) zijn bezaaid met bommen. Anthony Eden staat op het punt Churchill op te volgen en zal Groot-Brittannië naar een rampzalige interventie in het Midden-Oosten leiden en Frankrijk is verwikkeld in weer een noodlottige koloniale confrontatie in een ver oosters land waar niemand ooit van Vietnam heeft gehoord. Ondertussen krabbelt Groot-Brittannië op uit de naoorlogse bezuinigingen en produceren de mijnen als nooit tevoren. Ze leveren brandstof voor de elektriciteitscentrales die de forenzentreinen van energie voorzien en steenkool voor de machtige machines die nog steeds vuur en stoom spuwen over de hoofdlijnen van dit geïndustrialiseerde rijk. De nieuwe koningin was behoorlijk onder de indruk.
Een werkelijkheid nog groter dan fantasie
Dit is de wereld die West Coast Railways tevoorschijn tovert. Het bedrijf staat bekend om zijn historische charters op het Britse spoorwegnet. Verreweg het bekendst is echter hun iconische stoomexcursie, The Jacobite. Deze stoomtrein vertrekt elke dag van eind maart tot eind oktober en reist over de anders weinig gebruikte lijn Fort William naar Mallaig in de West Highlands van Schotland. De reis voert door een van de mooiste landschappen die Groot-Brittannië te bieden heeft en duikt als geen andere reis in de Schotse geschiedenis. De route kruist het iconische Glenfinnan Viaduct en biedt een uniek uitzicht op het monument aan de oever van het meer. Hier landde de “Jacobiet” prins Charles Edward Stewart in 1745 en hief zijn vaandel om in feite een uiteindelijk mislukte opstand te beginnen om de Britse monarchie omver te werpen. Nog hogere ambities dan de tovenaar.
De Jakobietenopstand was de laatste opstand in Groot-Brittannië en culmineerde in de laatste veldslag op Britse bodem – bij Culloden Moor bij Inverness, waarvan de locatie ook kan worden bekeken vanaf een al even indrukwekkend viaduct. Deze unieke, belangrijke associatie met de geschiedenis is echter aanzienlijk verdrongen door de fantasie van Harry Potter. De jongen met de bespectacels (even jong als de feitelijke troonpretendent) vond natuurlijk zijn weg naar de Tovenaarsschool met de Zweinsteinexpress. Zijn fictieve reis werd vereeuwigd in de verfilming van het verhaal, toen The Jacobite het Glenfinnan Viaduct overstak. Regelmatige reizigers kunnen gebruik maken van de ScotRail service, of zelfs van de Caledonian Sleeper die tot Fort William reikt. Maar de magie komt toch echt met de stoomtrein.
Koninklijke opstand nagespeeld door recalcitrante spoorweg
De dagelijkse reënactment van die suggestieve Harry Potter-reis zal dit jaar echter niet plaatsvinden, tenzij er wat tovenarij kan worden opgeroepen. West Coast Railways is er niet in geslaagd om een verdere vrijstelling te krijgen op een al lang bestaande eis dat treinen in het Verenigd Koninkrijk, zelfs die uit de jaren 1950, een 21e-eeuws veiligheidssysteem van een centrale vergrendeling moeten hebben. Met andere woorden, de taferelen uit de jaren vijftig, met passagiers die te gretig waren om hun treinen te verlaten, kunnen in de jaren 2020 niet worden herhaald. Het Office of Rail and Road, de regelgevende instantie in het Verenigd Koninkrijk, heeft al meer dan tien jaar gezegd dat er op het Britse spoorwegnet geen passagierstreinen mogen rijden die niet zijn uitgerust met centrale vergrendeling op de rijtuigdeuren.
De meeste andere historische exploitanten hebben aan deze eis voldaan. West Coast Railways heeft echter verschillende uitzonderingen en vrijstellingen gevraagd, zelfs na een laatste ultimatum van de ORR. Nu is een juridische uitdaging mislukt. Een lange lijst van boze klanten, die al geboekt hadden voor de zeer populaire terugreis, hebben de sociale media gebruikt om de maatschappij te vervloeken. Zelfs als de onwaarschijnlijke geruchten over een aantal rijtuigen die in het geheim werden klaargemaakt om aan de exploitatievoorwaarden te voldoen waar zouden zijn, lijkt het erop dat er een public relations charme van magische proporties nodig is om de reputatieschade voor West Coast Railways ongedaan te maken.
Nostalgie is niet meer wat het geweest is
Ondanks de populariteit van een reis terug naar de voorbije experimenten van het Britse leven, lijkt er weinig te vieren van een tijd van slopend gezwoeg, groeiende internationale spanningen en vervuilde, smerige landschappen (hoewel de West Highlands van Schotland nauwelijks als het laatste kunnen worden omschreven). Konden we maar het allerbeste uit die allerergste tijden distilleren en uit de Dickensiaanse werkelijkheid ontsnappen naar utopische, zonovergoten hooglanden. Konden we maar datgene wat we koesteren uit de jaren vijftig overbrengen naar de jaren twintig.
[caption id="attachment_9430" align="alignnone" width="960"]
Niet zo koninklijk maar toch regelmatig. De diesels van ScotRail rijden dagelijks meerdere keren over het Glenfinnan Viaduct. Deuren blijven stevig gesloten
In Groot-Brittannië kunnen we dat door de magie van historische treinen. Als iemand zich afvroeg waarom er zo’n blijvende genegenheid is voor stoomtrein Groot-Brittannië, dan hoefde hij alleen maar de vreugde die het zien van een stoomtrein bracht in het anders zo trieste leven van bezuinigend Groot-Brittannië in zijn context te plaatsen. Met een enorme glimlach voelde het alsof je echt uit een rijdende trein kon springen…
Veiligheid eerst, tovenarij op de tweede plaats
Maar dat kon natuurlijk niet. Nostalgie heeft zijn grenzen. Er bestaat geen magische wereld waarin alles vrolijk is, en alles ongevaarlijk, en uit een rijdende trein springen verstandig en veilig is. Die duizenden forenzen, die op de vlucht sloegen uit met rook gevulde coupés, kregen te maken met een onnoemelijke litanie van schaafwonden, snijwonden, verstuikingen en botbreuken. Veel meer voorzichtige forenzen werden uit de veiligheid van de wagon gedwongen door het gewicht van de aantallen, om vervolgens halsoverkop op een meedogenloos betonnen perron te vallen. Een verloren erfenis van waardigheid en bezittingen, vervangen door schande en verwondingen.
Het komt erop neer dat de publieke opinie West Coast Railways aan de schandpaal heeft genageld voor haar principiële standpunt om rollend materieel uit het verleden te gebruiken in de staat waarin het zich bevindt. Op zoveel manieren is de wereld verder gegaan dan gerantsoeneerd voedsel, onbeperkt roken, de houding van het Britse Rijk en, zonder deze twee onwaarschijnlijk door elkaar te halen, wagondeuren die passagiers vrij kunnen openen terwijl treinen rijden. Om deze redenen zullen Harry Potter en Prins Charlie moeten wachten op de volgende trein.
Verder lezen:
- SilverRail: passagiers van vliegtuigen naar slaaptreinen trekken
- Borders Railway: blauwdruk voor Oost-West Rail
- Welkom in Wrexham zegt nieuwe exploitant Alstom
