Uitgeteste railopvulling met rubber goed onthaald

De Lijn heeft in oktober een experiment gedaan om tramsporen in Gent deels op te vullen met rubber. De eerste testen worden alvast positief onthaald. De uitgeteste railopvulling als fietsvalbeveiliging werd door de proefpersonen als comfortabel ervaren bij het fietsen tussen de rails en in wisselzones. Bij de test kwam niemand ten val.

De Lijn werkt volop verder aan de verbetering van de fietsveiligheid ter hoogte van tramsporen. Het uitproberen en testen van nieuwe methodes resulteerde onder meer begin oktober in een uitgebreide fietsersproef in Gentbrugge waarbij, met de hulp van vrijwilligers, op de stelplaats van De Lijn een opvulmiddel voor tramrails als fietsvalveiligheidsmaatregel werd uitgetest.

Met de test wordt 15 millimeter rubber in de 41 millimeter diepe sporen gegoten. Er was een proefopstelling waarbij diverse terreinomstandigheden werden gesimuleerd. Een hele dag lang testten fietsers met uiteenlopende wielrijtuigen de railopvulling uitgebreid uit. Er werden liefst 12 verschillende scenario’s uitgeprobeerd aan de hand van 9 verschillende types fietsen, samen goed voor 35 verschillende evaluaties.

Ook Filip Watteeuw, Schepen van Mobiliteit, Publieke Ruimte en Stedenbouw, deed de test en is enthousiast. “De nieuwe vulling zorgt er alvast voor dat je makkelijker terug uit het spoor geraakt. Het is goed dat De Lijn hierin investeert. Maar ook vanuit de stad nemen we acties. Zo brengen we binnenkort markeringen aan en verwijderen we zo veel mogelijk paaltjes en andere hinderlijke elementen in de omgeving van de sporen.”

Positieve conclusies

De eerste vaststellingen waren voorzichtig positief en hoopgevend. Zo was er alvast niemand ten val gekomen. De voorbije weken werden de bevindingen, metingen en resultaten van de fietsproef verder geanalyseerd. Dat leidde ondertussen tot nog enkele bijkomende positieve conclusies.

Zo werd de uitgeteste railopvulling als fietsvalbeveiliging door de proefpersonen als comfortabel ervaren bij het fietsen tussen de rails en in wisselzones. De opvallende kleur van het rubber zorgde bovendien voor een visuele versterking die eveneens bijdroeg aan het comfortgevoel.

Evenwel levert deze railopvulling niet echt winst op als er moet worden gefietst tussen de boordsteen en de tramrail – een fietssituatie die in een historische stad als Gent met zijn vele nauwe straten nochtans vaak voorkomt. Desondanks waren de testervaring van de fietsers en de resultaten van de fietsproef positief te noemen.

Bijkomende proeven

De komende maanden zal de geteste railopvulling nog aan diverse bijkomende proeven worden onderworpen, onder meer bij uiteenlopende weersomstandigheden, variërende trambelasting/frequentie, bijkomend verkeer, enz. Zo staat er onder meer een uitgebreid onderzoek naar duurzaamheid op de agenda, en zal de toepassing op diverse tramnetten (Gent en Antwerpen), evenals de toepassing in eigen trambedding, in detail worden onderzocht.

Tevens moet worden onderzocht of deze toepassing zich ook leent bij tramsporen die slijtagesporen vertonen; de toepassing werd immers nog maar uitsluitend uitgeprobeerd op nieuw spoor zonder slijtage. Tenslotte zullen ook de installatiemogelijkheden grondig moeten worden bekeken. Sommige probleemzones, bijvoorbeeld ter hoogte van wissels, blijken alvast ongeschikt, kinkt het bij De Lijn. Hierbij zal het zaak zijn om fietsers duidelijk te maken waar deze zich precies bevinden, om zodoende gevaarlijke situaties zoveel mogelijk te vermijden.

Wisselbakken

Om het uitglijden van fietsers te voorkomen voerde De Lijn ondertussen op het Emile Braunplein ook een test uit waarbij de gladde oppervlakken van de wisselbakken werden opgeruwd. Ook dit wordt verder onderzocht en geëvalueerd.

Daarnaast zet De Lijn ook in op aanpassing en bijsturing van de ontwerprichtlijnen voor de vernieuwing van spoorinfrastructuur in de toekomst. De bevindingen van de fietsersbond zijn positief. De komende maanden zullen nog testen doorgaan.

De Lijn zal ook onderzoeken wat de vulling doet in sporen met slijtagesporen. Er zal nog gemeten worden bij uiteenlopende weersomstandigheden en variërende trambelasting. Als al die testen positief zijn, kan de Lijn beslissen om er definitief mee aan de slag te gaan.

“In afwachting van die resultaten zitten we niet stil ​ en wordt er verder getest en gezocht naar de beste oplossing”, duidt Vlaams minister van Mobiliteit en Openbare Werken Lydia Peeters. “Het is van cruciaal belang om te blijven zoeken naar een oplossing die de fietsveiligheid ter hoogte van tramsporen kan verhogen.”

De stad Gent neemt zelf op korte termijn al actie. Het stadsbestuur gaat op gevaarlijke punten de ideale fietslijn op de grond aanduiden. Zo kunnen fietsers op die plek veilig de tramsporen oversteken. De Lijn zal nu nog bijkomende proeven doen met het materiaal. Anneleen Van Bossuyt, fractieleider voor NV-A in Gent, is tevreden dat er nu maatregelen worden genomen.

“Toen ik tijdens de verkiezingscampagne van 2018 wees op de gevaren van de tramsporen voor zwakke weggebruikers werd ik onthaald op hoongelach. Niemand nam of neemt het probleem ernstig, ook zelfverklaarde fietspartij Groen niet. Ik ben blij dat er nu objectieve cijfers zijn die bevestigen dat tramsporen wel degelijk gevaarlijk zijn voor fietsers.”

Jaarlijks 500 slachtoffers

De Gentse tramporen zijn een heikel punt voor fietsers. Jaarlijks belanden er 500 slachtoffers op de spoeddiensten na een val op een tramspoor. Het hele dossier kwam in een stroomversnelling na het overlijden van een fietser in de Vlaanderenstraat eind vorig jaar.

Uit een meest recente studie van de Spoedgevallendienst van het UZ Gent uit 2018 blijkt dat een kwart van alle geregistreerde fietsongevallen gebeurde op Gentse tramsporen. De meeste ongevallen op de tramsporen vonden plaats in de herfst bij regenweer en troffen vaker vrouwen tussen de 20 en 30 jaar. Naar schatting 500 slachtoffers kwamen na hun valpartij terecht op een van de Gentse spoedgevallendiensten.

“Het is dringend tijd om de infrastructuur te verbeteren en jongvolwassenen te sensibiliseren,” zegt spoedarts Cathelijne Lyphout. In de studie werden 149 geregistreerde ongevallen onderzocht , maar vermoedelijk is dat slechts het topje van de ijsberg. Naar schatting dienden 480 slachtoffers zich in 2018 aan op een van de Gentse Spoedgevallendiensten. Bovendien gaan niet alle slachtoffers naar het ziekenhuis. Slechts 5,5 procent deed aangifte bij de politie.

Ernstige valpartijen

Volgens Lyphout zijn er diverse oorzaken. “Slachtoffers bleven met hun fietswiel steken in het tramspoor (52,3 procent van de ongevallen) of vielen of slipten bij het kruisen van het tramspoor (42,4 procent van de ongevallen)”, zegt dokter Lyphout. “Dat leidde snel tot ernstige valpartijen met een spoedopname tot gevolg.”

Urgentiearts Philippe Leune vult aan: “Bij 28 procent van de slachtoffers zagen we een of meerdere breuken. 26 procent had een wonde die gehecht moest worden, 53 procent kneuzingen en 33 procent schaafwonden. In onze studie zagen we gelukkig geen zwaargewonde of overleden patiënten. Maar de persoonlijke en economische impact voor de slachtoffers, bijvoorbeeld op vlak van werkonbekwaamheid, is vaak groot.”

Aanbevelingen

De spoedartsen hebben twee aanbevelingen klaar om fietsongevallen op tramsporen te voorkomen: De weginfrastructuur wijzigen zodat fietsers en tramsporen van elkaar gescheiden zijn en er voldoende ruimte is voor fietsers om naast de sporen te fietsen, te draaien of af te slaan. Fietsers – met de focus op jongvolwassenen en bij voorkeur bij de start van het academiejaar –  aanleren hoe je tramsporen zo veilig mogelijk kruist (zo loodrecht mogelijk over de sporen rijden) en extra voorzichtig zijn bij regenweer. Op zes plaatsen in Gent waren er beduidend meer ongevallen op tramsporen, namelijk op het Sint-Veerleplein (10,1 procent), Korenmarkt (10,1 procent), Vlaanderenstraat (4 procent), Belfort (2,7 procent), Koophandelsplein (2,7 procent) en Lippensplein (2,7 procent).