Keolis en Go-Ahead blijven het grootste netwerk rond Londen exploiteren
Op 25 maart maakte het Britse ministerie van Transport bekend dat het een nieuw contract had gegund aan Govia, een joint venture tussen Keolis (35%) en de Go-Ahead-groep (65%). Dit bericht verdient een extra woordje uitleg.
Sinds 1996 werd het Britse spoorwegnet beheerd door een reeks concessies die de exploitant een monopolie over een bepaald gebied garandeerde. Het systeem was ingewikkeld en dat was uiteraard een grote handicap.
De spoorinfrastructuur, die een tijd in geprivatiseerde vorm onder de naam Railtrack werd uitgebaat, kwam in 2002 weer in staatseigendom onder de naam Network Rail. Deze situatie geldt vandaag nog steeds. Network Rail is 100% eigendom van de Britse overheid.
Uitbating via franchises
Via franchises op basis van contracten tussen de Britse regering en particuliere exploitanten werd het transport van passagiers gegarandeerd. Aanvankelijk waren er 25 franchises, maar dit aantal daalde later tot 16. De looptijd varieerde van 3 tot 15 jaar, afhankelijk van de voorwaarden. Belangrijk was daarbij dat het risico wat betreft de omzet door de exploitant werd gedragen.
De aanslagen, het vooruitzicht van de Brexit en de slechtere prestaties van de Britse economie ondermijnden dit systeem. Het franchisingsysteem was duidelijk ten dode opgeschreven en de pandemie die de treinen in 2020 leegmaakte, gaf het de doodsteek.
Een nieuw spoorwegbeleid
In mei 2021 presenteerde de Britse regering, na veel vertraging te hebben opgelopen, een witboek waarin het idee werd uitgesproken om de controle over de spoorweginfrastructuur en -diensten over te dragen aan een nieuwe onafhankelijke overheidsinstantie. Concessies werden in dit witboek vervangen door contracten die particuliere bedrijven zouden moeten stimuleren tot meer stiptheid en efficiëntie in plaats van hogere inkomsten. Het vullen van de treinen had geen prioriteit meer en daardoor was er geen risico meer voor de inkomsten.
Onder de naam Great British Railways, kent de regering nu rechtstreeks voorlopige contracten toe, National Rail Contracts of NRC’s genoemd. Het beleid om de exploitatie aan particuliere exploitanten toe te vertrouwen werd dus niet gewijzigd.
Govia Thameslink-spoorlijn
In dit kader werd Govia Thameslink Railway (GTR), een joint venture tussen Keolis (35%) en de Go-Ahead group (65%), weerhouden voor het onderhoud van treinen en de exploitatie van een netwerk van 1.300 km lijnen (vrijwel de helft van de NMBS), dat vóór de pandemie bijna 340 miljoen passagiers per jaar vervoerde (inclusief de zuidelijke). GTR exploiteert een vloot van 516 treinen, beheert 235 stations en biedt werk aan 7.400 mensen. Govia Thameslink Railway is in juli 2015 ontstaan uit de fusie van de Great Northern, Thameslink, Southern en Gatwick Express-netwerken.
Contract heeft een looptijd van 3 jaar
Het GTR-netwerk is het grootste in het Verenigd Koninkrijk dat door één operator wordt geëxploiteerd en bestrijkt verschillende routes in en rond Londen. Het strekt zich helemaal uit naar het noorden tot Bedford en in het zuiden langs de kust naar Brighton via een grote radiale Thameslink die Londen kruist via een noord- zuid as. Deze as maakt het mogelijk om richting Brighton de tweede luchthaven van Londen, Gatwick, te bereiken.
Het contract is voor een periode van 3 jaar ingegaan op vrijdag 1 april 2022 en heeft een optie tot verlenging met 3 jaar. Volgens de voorwaarden van de overeenkomst ontvangt Govia een vaste beheervergoeding van £ 8,8 miljoen per jaar (gelijk aan 0,5% van Govia’s kostenbasis), met een extra prestatievergoeding van maximaal £ 22,09 miljoen per jaar. Deze percentages zijn ongeveer vergelijkbaar met de marges die het bedrijf realiseerde in de jaren voor de pandemie.
