Autonome trein rijdt proef met passagiers op Tsjechische landelijke lijn

Het Tsjechische bedrijf AŽD Praha is begonnen met passagiersproeven met een autonome trein in Grade of Automation (GoA) 2 en 3. De trein rijdt in verschillende weekenden van april tot oktober op een landelijke lijn in het noordoosten van Tsjechië, zonder machinist.

In tegenstelling tot geautomatiseerde metro- of luchthaventreinen rijdt dit project met geautomatiseerde besturing op open terrein, inclusief spoorwegovergangen en openbare wegen. De trein maakt gebruik van kunstmatige intelligentie, lidar en sensoren aan boord om de omgeving te beoordelen en over het spoor te navigeren zonder dat er een menselijke bestuurder aan het stuur zit.

Het is niet de eerste proef met ATO met passagiers, in 2020 werd een testrit met 50 passagiers gemaakt in Nederland toen Stadler, Arriva en ProRail ATO testten met GoA2. Naast GoA2 rijdt de trein van AŽD Praha echter ook in GoA3, waardoor het een volgende stap is in de ontwikkeling van ATO en het testen met reizigers.

GoA2 wordt gedefinieerd als semi-automatisch treinbedrijf, waarbij treinen automatisch van station naar station rijden, maar een machinist in de cabine zit die verantwoordelijk is voor het sluiten van de deuren en dus het commando geeft wanneer de trein vertrekt. De machinist is ook verantwoordelijk voor obstakeldetectie op het spoor voor de trein en het afhandelen van noodsituaties. GoA3 is volledig bestuurderloos, waarbij starten en stoppen geautomatiseerd zijn en een treinbegeleider in plaats van de bestuurder de deuren bedient en het kan overnemen in noodgevallen, wat betekent dat er niet noodzakelijkerwijs een machinist in de cabine zelf aanwezig is.

Historische landelijke lijn wordt proeftuin

De tests vinden plaats op de 23,9 kilometer lange lijn Kopidlno-Dolní Bousov, ongeveer 70 kilometer ten noordoosten van Praag. AŽD kocht het spoor van de staat samen met de Švestková dráha (Čížkovice – Obrnice) in 2016.

“Toen de eerste reguliere trein op het traject, dat voornamelijk bedoeld was voor het vervoer van suikerbieten, op 26 augustus 1883 reed, kon niemand zich voorstellen welke fundamentele transformatie deze lijn in de toekomst zou ondergaan”, schrijft het Tsjechische bedrijf. Meer dan 140 jaar later is het traject Kopidlno – Dolní Bousov een zeer moderne particuliere experimentele lijn geworden, waar treinen volledig autonoom rijden in normaal bedrijf, zonder machinisten.

Na de aankoop van de lijn voor proefbedrijf werd eerst de onderbouw en bovenbouw van het spoor vernieuwd en werden de modernste technologieën geïnstalleerd met als doel een experimenteel spoor aan te leggen waarop een volledig autonome trein zonder bestuurder zal rijden.

De experimentele lijn wordt operationeel bestuurd vanaf het treinstation Kopidlno door middel van afstandsbediening van het TrafficSWing DOZ-1 seingevingsapparaat. De activiteiten van de treindienstleider worden ondersteund door de TrafficSWing GTN Grafisch-Technologische Uitbreiding en het ASVC Automatisch Treinpad Instelling Systeem.

Op het treinstation van Dětenice is een back-up controlewerkstation ingericht binnen het AŽD Competence Centre met een trainings- en presentatiepolygoon, dat de bediening van de hele spoorlijn, alle overweg- en spoorseinapparatuur en de bediening van het RBC-radioclokkencentrum kan overnemen.

Testtrein volgepropt met computers

Het voertuig dat wordt gebruikt voor de ATO-tests is de autonome trein EDITA 811.111, het Experimental Railway Vehicle for Innovative Technologies, dat is gemaakt door een 810.111 motorwagen te moderniseren.

Het is uitgerust met displays die online transmissie tonen van camera’s en lidarsensoren op het rijdende voertuig, die de omgeving in detail vastleggen, afstanden meten en het terrein in kaart brengen. Hierdoor kunnen passagiers in realtime de gegevens bekijken die nodig zijn voor de autonome werking van de besturingssystemen, die de rijdende trein tijdens het rijden evalueert.

De tests stoppen niet op weekdagen, maar er zullen geen passagiers aanwezig zijn. Er worden verschillende scenario’s getest, zoals obstakels op het spoor, stoppen voor de overweg als die niet gesloten is, deuren openen, aankomst, vertrek, bochten, enzovoort, vertelde een woordvoerder aan de Tsjechische nieuwsuitgever Idnes. “In het weekend bevestigen we een aanhanger achter de trein en passagiers zullen daarin meerijden. Ze kunnen niet rechtstreeks in de motorwagen rijden omdat die vol zit met computers.”

De testritten vinden plaats in geselecteerde weekenden en op feestdagen. Ze zijn begonnen op 5 en 6 april en lopen tot 5 oktober. De proefritten volgen een vaste dienstregeling, met drie retourritten per dag. Het volle tarief voor passagiers is 50 CZK (ongeveer €2), met kortingen voor kinderen, studenten en senioren.

Als een van de ATO-pioniers was AŽD al eerder betrokken bij internationale tests van zijn automatiseringssystemen. Het bedrijf nam deel aan de eerste proeven met goederentreinen in het kader van het Europese Shift2Rail-programma op de Zwitserse Sierre-Sion-lijn, waarbij ATO werd gebruikt in plaats van de ETCS-standaard (European Train Control System). Deze tests maakten gebruik van Grade of Automation 2 (GoA 2), waarbij een bestuurder aan boord blijft om toezicht te houden.

AŽD wil zijn partnerschappen met voertuigfabrikanten uitbreiden om zijn automatiseringssystemen standaard te maken op toekomstige locomotieven en reizigersmaterieel.

Wettelijk kader nog in ontwikkeling

Het Tsjechische ministerie van Transport en de Tsjechische Spoorwegadministratie hebben aangegeven dat ze de automatisering van treinen sterk ondersteunen. Minister van Transport Martin Kupka noemde het project “het bewijs dat de Tsjechische spoorwegindustrie volledig naar de toekomst wil kijken”.

Vorig jaar opende het bedrijf samen met de Transportfaculteit van de Tsjechische Technische Universiteit in Praag een competentiecentrum op het treinstation van Dětenice, meldde het Tsjechische nieuwsagentschap Idnes. AŽD is al van plan om tegen 2030 een andere regionale route, de Švestková dráha in de regio Ústí nad Labem, volledig te automatiseren.

Voordat volledig autonoom rijden buiten de testritten van start kan gaan, moet de nationale wetgeving worden gewijzigd. AŽD en de Tsjechische Spoorwegadministratie werken momenteel aan een wettelijk kader om regelmatige, onbewaakte diensten mogelijk te maken. Tot die tijd zal de autonome trein rijden in bepaalde weekenden en op feestdagen, waar passagiers voor het eerst kunnen proeven van het rijden met een bestuurderloze trein, hoewel de landelijke lijn normaal gesproken niet veel passagiers trekt.

“Ik herinner me dat toen ik klein was, de lijn naar Bousov werd gebruikt. Maar het was niet erg druk, dat is waarschijnlijk de reden waarom ze het later verkochten”, zei de burgemeester van de stad Kopidlno Karel Žižka tegen de Tsjechische nieuwsdienst. “Ik kan nu niet zeggen of het ook gebruikt zal worden door mensen uit de dorpen, omdat sommige haltes vrij ver van de steden liggen.”

Lees meer:

• NL: bestuurderloze trein ‘succesvol getest’ op Nederlands netwerk
• Duitsland verdubbelt staatssteun voor ETCS en ATO aan boord