Het schrappen van Zwitserse nachttreinen naar Barcelona en Rome kan leiden tot een referendum

Bijna 60.000 mensen in Zwitserland hebben een petitie getekend voor de uitbreiding van nachttreinen. Dat is nadat de Zwitserse regering had besloten om te bezuinigen op toegezegde financiering voor slaapdiensten die nachtverbindingen met Barcelona en Rome mogelijk hadden kunnen maken. Het is nog niet genoeg om een van de beroemde referenda in Zwitserland uit te lokken, maar na de capriolen van deze week in het Zwitserse parlement zou de drempel wel eens snel overschreden kunnen worden.

De Zwitserse Groene Partij en de milieuorganisatie Umverkehr dienden gisteren een petitie in bij de Zwitserse regering om haar beslissing om de financiering van nachttreinen in te trekken te heroverwegen. Het document, dat 58.640 handtekeningen kreeg, roept de Federale Raad van het land op om zich aan zijn belofte te houden en de uitbreiding van nachttreinen en internationale verbindingen financieel te ondersteunen.

Financiering voor dergelijke diensten maakte deel uit van de Zwitserse CO2-wet, het nationale kader om de CO2-uitstoot tegen 2030 met minstens 50 procent te verminderen. Dat zou nieuwe rechtstreekse nachttreinen tussen Zwitserland, Rome en Barcelona hebben betekend, die inderdaad eerder dit jaar waren aangekondigd. In september besloot de Zwitserse regering echter de federale financiering voor het slaapnet te schrappen, wat het einde betekende van de opwindende langeafstandsverbindingen.

De Groenen en Umverkehr verklaarden in een persbericht dat de eerdere toezegging “niet geannuleerd mag worden”. “58.640 handtekeningen in minder dan drie maanden zijn een sterk signaal aan de Federale Raad,” verklaarde Aline Trede, fractievoorzitter van de Groenen, bij het indienen van de petitie. “Klimaatvriendelijke mobiliteit is een basisbehoefte voor veel mensen. Nachttreinen mogen niet geschrapt worden, maar moeten uitgebreid worden!”

Komt er een referendum?

Volgens de Zwitserse wet zijn er voor een volksinitiatief om een grondwetswijziging voor te stellen 100.000 handtekeningen nodig die binnen 18 maanden verzameld moeten zijn. Ondertussen bepaalt de Zwitserse wet ook dat er een facultatief referendum kan worden gehouden om een door het parlement aangenomen wet aan te vechten als een petitie 50.000 handtekeningen ontvangt binnen 100 dagen na de officiële publicatie. In wezen zijn de Groenen goed op weg om de kwestie onder de aandacht van het grote publiek te brengen.

In september verklaarde het federale ministerie van Transport dat de regering de financiering voor grensoverschrijdende openbaarvervoersdiensten volledig zou verlagen, voor een totaalbedrag van 30 miljoen Zwitserse frank per jaar. In rapporten van de Tages-Anzeiger stond dat Transportminister Albert Rösti (SVP) had bevolen dat de subsidies, die in 2025 hadden moeten beginnen als onderdeel van de Zwitserse CO2-wet, helemaal niet zouden worden uitbetaald als onderdeel van bredere bezuinigingsmaatregelen om jaarlijks miljarden te besparen.

Financiering voor nachttreinen, maar niet genoeg

Deze week stemde het Zwitserse parlement in met de financiering van nieuwe langeafstandstreinen vanuit Zwitserland voor een bedrag van 10 miljoen frank per jaar, maar dat is 20 miljoen minder dan oorspronkelijk gepland.

“De Federale Raad is van mening dat het niet gepast is om nieuwe bijdragen voor slechts één of twee jaar te betalen en ze vervolgens te schrappen,” vertelde Florence Pictet, woordvoerster van het Federale Bureau voor Vervoer (FOT), deze week aan La Liberté . “Het is een kwestie van voorkeur voor continuïteit in plaats van een stop-and-go.”

Volgens de FOT zijn de twaalf nachttreinverbindingen in Zwitserland (Amsterdam, Berlijn, Hamburg, Keulen, Leipzig, Dresden, Praag, Graz, Wenen, Boedapest, Ljubljana en Zagreb) niet rendabel, omdat ze meer personeel en logistiek vergen dan dagverbindingen. Pictet voegde eraan toe dat “internationale spoorverbindingen geen gesubsidieerd gebied zijn: de SBB moet zichzelf financieren. Ze heeft tot nu toe nooit een bijdrage ontvangen van de Confederatie voor dit aanbod.”

‘Deze verbinding kan momenteel niet worden aangeboden’

De Oostenrijkse ÖBB bevestigde vorige maand tegenover RailTech dat het geplande Nightjet-slaaptraject tussen Zürich en Barcelona inderdaad voorlopig niet doorgaat vanwege de bezuinigingen. “Onze Zwitserse partner SBB heeft om een Nightjet-verbinding tussen Zürich en Barcelona gevraagd”, zei een woordvoerder. “Omdat de financiering voor deze dienst in Zwitserland niet rond is, kan deze verbinding momenteel niet worden aangeboden.”

Het valt nog te bezien waar de 10 miljoen euro voor grensoverschrijdende verbindingen naartoe zal gaan, maar het lijkt erop dat de geplande slaapverbindingen voorlopig niet van de grond zullen komen, tot grote ergernis van de Zwitsers die de nieuwe diensten willen. Maar het lijkt erop dat er nog steeds een politiek momentum achter de slaaptreinen zit.

“De bevolking wil meer nachttreinen,” zegt Michael Töngi, een nationaal raadslid uit Luzern en een expert op het gebied van transportbeleid in Zwitserland. “De Federale Raad kan deze wil niet zomaar negeren. Wij Groenen zullen campagne blijven voeren voor nachttreinen en klimaatvriendelijke mobiliteit.”

Lees meer:

• European Sleeper: Nachttrein A’dam-Barca mogelijk uitgesteld tot 2027 – CEO
• Nieuwe Nightjet slaaptrein verbindt Wenen en München met Rome
• Gebouwd voor de middenklasse: India’s luxueuze Vande Bharat Sleeper onthuld
• Europese Alpen-nachttrein: van Noordzee naar Middellandse Zee in 20 uur