Groot-Brittannië signaleert rode verschuiving bij algemene verkiezingen
De Britse algemene verkiezingen hebben geleid tot een ingrijpende regeringswisseling in Westminster. De linkse Labourpartij heeft een algemene meerderheid behaald. Ze heeft meer dan 400 van de 650 zetels in het Britse parlement gewonnen. Labour heeft de heersende rechtse Conservatieve Partij verpletterd. Nu is het hun taak om hun verkiezingsprogramma uit te voeren, dat ingrijpende veranderingen in het bestuur van de Britse spoorwegen bevat.
Labour heeft de Britse parlementsverkiezingen gewonnen, in een belangrijke zwaai naar links – het tegenovergestelde van de populistische golf die door Europa raast. Onder de meer dan 200 rechtse Conservatieven die hun zetel in het parlement verloren, bevond zich de voormalige minister van Transport en later van Defensie, de hoodie-dragende, videominnende Grant Shapps. De voormalige premier Liz Truss, die slechts zeven weken de leiding had, verloor ook haar zetel. Shapps zal nu uit de schijnwerpers worden gezet, terwijl de spoorwegen een heel andere hervorming doormaken dan het plan dat hij mede heeft ontwikkeld.
Trein staat nu
In een treinanalogie: als alle politieke partijen gisteren zijn begonnen bij King’s Cross in Londen, dan heeft Labour het comfortabel gered tot Edinburgh. De Conservatieven, die vanaf vandaag “His Majesty’s Official Opposition” zijn, hebben geen stoom meer in Grantham – ironisch genoeg de geboorteplaats van hun beroemdste premier van de afgelopen tijd: Margaret Thatcher.
Het tij van de Liberaal-Democraten is weergekeerd. Die centralistische partij is nu de derde kracht in de Britse politiek. Hun verkiezingsuitslag kan echter maar net de forensenstad Peterborough bereiken. Vóór de verkiezingen van gisteren zaten de LibDems echter vast in het politieke equivalent van Finsbury Park – en hadden ze terug kunnen lopen naar King’s Cross.
Spoorweghervorming is een zekerheid
In Schotland onderging de Scottish National Party, die geacht kan worden zich in de tegenovergestelde richting te hebben ontwikkeld, een enorme ommekeer. Hun dominantie in het politieke netwerk ten noorden van de grens zou hun verkiezingstrein over de rails hebben zien razen naar de grens bij Berwick upon Tweed. Vandaag echter ontwaakt de SNP uit hun politiek rampzalige nacht, gestrand in de Edinburghse buitenwijk Portobello – en het is geen dag om op de beroemde promenade van de buitenwijk aan zee te zijn. De wind en regen weerspiegelden hun stemming na de verkiezingen. De wielen zijn zeker van die ogenschijnlijk spoorvriendelijke partij af.
Het gedecentraliseerde karakter van de regering in het Verenigd Koninkrijk betekent echter dat er naast de regering in Westminster – die het hele Verenigd Koninkrijk bestuurt – ook gekozen regeringen zijn in Cardiff, Edinburgh en Belfast. Al deze decentrale overheden hebben bevoegdheden op het gebied van transport. In elk van deze landen (Wales, Schotland en Noord-Ierland) is er al een aanzienlijke mate van transportbeleid vastgesteld. De regeringen in Cardiff en Edinburgh hebben beide de passagierstreinen effectief genationaliseerd in de nasleep van de pandemie. Eén enkele instantie (Translink) beheert al het passagiersvervoer in Noord-Ierland en heeft een geïntegreerde bus- en treindienst. Na de verkiezing van Labour in de regering in Westminster zouden deze initiatieven wel eens navolging kunnen krijgen.
Een ommekeer, geen revolutie
Het manifest van Labour bevatte toezeggingen voor de spoorwegindustrie. We kunnen de verdere ontbinding van Network Rail, het nationale infrastructuuragentschap, verwachten. Of het vervangende orgaan (nominaal Great British Railways) op dezelfde manier zal worden opgezet als de vertrekkende Conservatieven hadden gepland, valt nog te bezien. Er is een manifest om de passagierstrein terug in publieke handen te brengen – zoals al het geval is in Wales en Schotland, waar de gedecentraliseerde regeringen in Cardiff en Edinburgh hun bevoegdheden over vervoersaangelegenheden al hebben uitgeoefend. Verwacht wordt dat het goederenvervoer ongewijzigd zal blijven en dat de particuliere exploitanten zullen doorgaan.
De bijzonderheid van het Britse “Simple Majority” systeem – vaak “First Past the Post” genoemd – betekent dat elk van de 650 parlementszetels één vertegenwoordiger kiest, gebaseerd op één enkele stem. De Labour Party heeft een overweldigende meerderheid van de zetels in het Lagerhuis gewonnen, maar met een volksstemming die werd overtroffen door het totale aantal kiesgerechtigden die ervoor kozen hun recht niet uit te oefenen. Dat is niets nieuws – de opkomst bij verkiezingen is vaak laag en de burgers van Groot-Brittannië behouden het recht om niet te stemmen. Labour heeft echter de absolute macht in Westminster, terwijl het de steun van slechts een minderheid van het electoraat geniet. Hun mandaat is oceaanbreed, maar eendenvijver diep. Iedereen die op die “Westminster Express” springt, moet zich ervan bewust zijn dat een signaalwisseling nooit ver weg is op het Britse politieke spoor.
